Przed nami obchody Święta Niepodległości.
Świętować będziemy od 30 października do 13 listopada pod hasłem „Dni Wolnościowe”.
120 lat temu Dąbrowa Górnicza była miejscem wydarzeń, które przeszły do historii jako „Dni Wolnościowe”.
Od 31 października do 10 listopada 1905 roku na ulicach Zagłębia Dąbrowskiego zapanowała atmosfera wolności. Odbywały się wiece, marsze i demonstracje. Rozbrajano carskich funkcjonariuszy i przerywano posiedzenia sądów ustanowionych przez zaborcę. Przejmowano drukarnie i wydawano polskie gazety. Tworzono zalążki władzy samorządowej i służb porządkowych. Budowano Republikę Zagłębiowską.
„Dni Wolnościowe” były kulminacją rewolucji, która rozpoczęła się na początku roku 1905 i objęła całe terytorium imperium rosyjskiego.
Dąbrowscy robotnicy już w lutym spontanicznie przystąpili do strajku. Walczono o poprawę warunków pracy (m.in. 8-godzinny dzień pracy) oraz swobody obywatelskie. Wiodącą siłą polityczną nadającą ton wydarzeniom w Zagłębiu Dąbrowskim była Polska Partia Socjalistyczna Józefa Piłsudskiego.
W rewolucyjnych wystąpieniach brali też udział uczniowie, a dąbrowska „Sztygarka” była miejscem wielotysięcznych wieców i demonstracji.
Ze względu na swój niepodległościowy charakter Rewolucja 1905 uznawana jest za czwarte powstanie narodowe.
Republika Zagłębiowska przetrwała tylko dziesięć dni. Została zdławiona przez stan wojenny.
Uczestnicy rewolucyjnych wydarzeń stali się ofiarami brutalnych represji ze strony władz zaborczych. Zbudowana jednak w tym czasie świadomość polityczna robotników oraz pamięć o bohaterskich czynach bojowców PPS pozwoliła kontynuować niepodległościowe dążenia, których zwieńczeniem była odbudowa państwa polskiego w 1918 roku.
Patron Dni Wolnościowych 2025 – Cezary Uthke
Cezary Zefiryn Uthke ps. „Tadeusz”
Urodził się 26 sierpnia 1889 r. w Łodzi.
Ukończył Szkołę Realną w Sosnowcu, studiował na Politechnice w Rydze, Wyższej Szkole Technicznej w Moskwie oraz na Politechnice Warszawskiej, uzyskując tytuł inżyniera architekta.
Podczas I wojny światowej służył w artylerii rosyjskiej. W 1920 roku wstąpił do Wojska Polskiego, dowodząc baterią Pułku Artylerii Ciężkiej. Uczestnik Bitwy Warszawskiej.
Był budowniczym miejskim oraz cenionym w Zagłębiu Dąbrowskim architektem i urbanistą. Zainicjował budowę osiedla Staszic.
Zaangażowany w działalność społeczną — organizował Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego oraz Czerwone Harcerstwo.
Działał na rzecz najbiedniejszej ludności, organizował wycieczki dla młodzieży robotniczej, propagował idee budownictwa społecznego oraz tanich szpitali.
Jako członek PPS został dowódcą Gwardii Ludowej, a po scaleniu z Armią Krajową w 1943 r. został szefem Wydziału Wojskowego Okręgu Śląskiego AK i był przewidziany na Zastępcę Komendanta Okręgu.
Aresztowany 15 grudnia 1943 r., trafił do więzienia w Mysłowicach, a następnie do obozu w Oświęcimiu. Skazany na śmierć przez sąd doraźny i stracony 26 maja lub 12 czerwca 1944 r.
Harmonogram Dni Wolnościowych 2025
30 października (czwartek)
📍 Miejska Biblioteka Publiczna (ul. Kościuszki 25)
17.00 – Debata historyczna pt. „Pamięć Rewolucji 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim”
W debacie udział wezmą: prof. Dariusz Nawrot, dr Dariusz Majchrzak, dr Sławomir Kałuża.
31 października (piątek)
📍 Plac Wolności
10.00 – złożenie kwiatów pod pomnikiem Bohaterom Czerwonych Sztandarów i występ Miejskiej Orkiestry Dętej
10.30–12.30 – złożenie kwiatów w miejscach pamięci Rewolucji 1905 roku (Dąbrowa Górnicza, Będzin, Czeladź, Sosnowiec)
5 listopada (środa)
📍 Tucznawa, ul. Ludwika Idzikowskiego 139
12.00 – Święto Lotnictwa w Tucznawie
12.30 – Akademia okolicznościowa ZSP nr 6
6 listopada (czwartek)
📍 Muzeum Miejskie „Sztygarka”
9.00 – złożenie kwiatów na symbolicznym grobie Cezarego Uthke
10.00–12.10 – Konferencja popularno–naukowa dla młodzieży
17.00 – Wernisaż wystawy malarskiej „Cień szachownicy nad Brytanią” Roberta Firszta
18.00 – Prelekcja: „Lotnicy polscy w Bitwie o Anglię”
19.00–20.00 – Patriotyczne śpiewanie Towarzystwa Przyjaciół Dąbrowy Górniczej
7 listopada (piątek)
📍 Muzeum Miejskie „Sztygarka” i inne lokalizacje
9.00 – złożenie kwiatów pod Dębem Wolności
10.00 – II Bieg z Żeromskim ku Niepodległości
10.00–12.00 – złożenie kwiatów na grobach zasłużonych obywateli
17.00 – wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych w świetlicy w Łęce (ul. Przelotowa 185a)
8 listopada (sobota)
📍 Muzeum Miejskie „Sztygarka”
12.00 – rozstrzygnięcie spacerownika „Pamięć Rewolucji 1905 roku w Zagłębiu Dąbrowskim”
11 listopada (wtorek)
🇵🇱 Obchody Święta Niepodległości
9.30–11.00 – uroczystości na Placu Wolności
11.11 – „Dąbrowski Bieg dla Niepodległej” (Park Hallera)
11.15 – uroczystości na Placu Bema
12.00 – Msza za Ojczyznę w Bazylice NMP Anielskiej
13.00 – Pogoria III – Pogoria Morsuje dla Niepodległej
16.00 – Występ zespołu PKZ „Gołowianie”
17.00 – Ognisko patriotyczne w Parku Hallera
18.00 – Koncert Orkiestry Maxime „Tak brzmi Polska” w Pałacu Kultury Zagłębia
13 listopada (czwartek)
📍 Fabryka Pełna Życia
17.00 – Koncert patriotyczny wychowanków Młodzieżowego Ośrodka Pracy Twórczej oraz wystawa prac MOPT
Wydarzenia towarzyszące
📍 Muzeum Miejskie „Sztygarka”
10 października – 8 listopada
➡️ Spacerownik historyczny pt. „Pamięć Rewolucji 1905 roku w Zagłębiu Dąbrowskim”
📍 Miejska Biblioteka Publiczna (ul. Kościuszki 25)
20 października – 6 listopada
➡️ Konkurs literacko–plastyczny „DoWolności wyrazu”
14 – 20 listopada
➡️ Wystawa „Ojcowie Niepodległości” z Instytutu Pamięci Narodowej
Partnerzy wydarzenia
Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej • Pałac Kultury Zagłębia • Miejska Biblioteka Publiczna • Centrum Sportu i Rekreacji • Hufiec ZHP Dąbrowa Górnicza • III LO im. gen. Andersa • Młodzieżowy Ośrodek Pracy Twórczej • Fabryka Pełna Życia • Katolicka Szkoła Podstawowa • Centrum Aktywności Obywatelskiej • Pogoria Morsuje • Państwowa Straż Pożarna • 13 Śląska Brygada OT • Komenda Miejska Policji • Straż Miejska • Wydział Zarządzania Kryzysowego • Stowarzyszenie Miejska Orkiestra Dęta
